Kazetaritza Matxistaren Behatokiak komunikabideetan gertatzen diren kazetaritza matxistaren kasuak detektatu eta argitaratzen ditu. Horretarako, detekzio-sistema propio iraunkor bat jarri dugu martxan, herritarrek salaketak bidaltzeko postontzi batekin osatzen dena.
Kazetaritza matxistako kasuen argitalpena ez da salaketa soilera mugatzen. Bokazio didaktiko eta eraikitzailearekin sortzen da, komunikazioan aritzen den edonork aplika ditzakeen berdintasunezko alternatibak eskaintzeko. Proposamenek praktikoak eta eraginkorrak izan nahi dute.
Protokolo honen funtsa:
Kazetaritza matxistako kasu guztiak modu kategorizatuan detektatu eta argitaratzea, azalpen batekin batera: zergatik da matxista argitalpen hau? Zer egin du hedabideak? Nola zuzendu liteke? Horretarako, Behatokiak webgune hau du, baita sare sozialak ere (Instagram, Twitter eta TikTok), kasu horiek jakinarazteko.
Proiektu hau UPV/EHUko Unibertsitatea-Enpresa-Gizartea deialdiaren barruan dago. Deialdi horrek kalitatezko ikerketa bultzatzen du eta ezagutzaren transferentzia bultzatzen du. Unibertsitateko Bitartez ikerketa-taldeak (euskal unibertsitate-sistemak A motakotzat aitortua) eta Pikara Magazine Kazetari-Emakumeen Elkarteak (feminismoei buruzko komunikabiderik irakurriena gaztelaniaz) elkarrekin egindako lana da.
Zergatik Behatokia?
Kazetaritzak ez du errealitatea bakarrik azaltzen, eraiki ere egiten du. Komunikabideek aukeratzen dute egunero gertatzen diren milaka ekitaldietatik zein den albiste izatea merezi duena, eta aukeratzen dute ekitaldi bakoitza nola tratatu. Badira ispilua non gizartea isladatzen den. Horrela, elkarrizketa publikoa egunero webgune, egunkari, irrati eta telebistek hartzen dituzten erabaki editorialen mende dago, neurri handi batean.
Horregatik, funtsezkoa da komunikabideek gizarte-eskubide guztiekin konpromisoa hartzea, baita genero-berdintasunarekin ere. Justizia sozial hutsagatik da, baina baita kazetaritza matxista kazetaritza txarra delako ere. Kazetaritza matxista batek ez du ekitatez islatuko mundu bat non emakumeek gizarte osoaren erdia izan behar duten.
Espainian, Konstituzioak generoarengatik diskriminazio mota oro debekatzen du, baina lege bultzadarik sendoena Emakumeen eta Gizonen Berdintasun Eragingarrirako Lege Organikoa izan zen. Bertan eta ondorengo eguneraketetan definitu zen nola lortu behar zen emakumeen eta gizonen arteko berdintasun-printzipioa gizartean: tratu- eta aukera-berdintasunaren bidez enplegua lortzean, prestakuntzan, lanbide-sustapenean eta lan-baldintzetan, horrela, edozein genero-arrakala murrizten hasteko eta, azkenik, ezabatzeko.
1995eko Beijingo Adierazpenean eta Ekintzaren aldeko Plataforman, 189 herrialdetako ordezkariek aitortu zuten komunikabideek genero-berdintasuna eta aniztasuna eremu guztietan sustatzeko duten ahalmena. 2011n, Europako Kontseiluko 45 herrialdek Istanbulgo Hitzarmena sinatu zuten. Horren bidez, konpromisoa hartu zuten komunikabideei dagokienez «politikak egin eta aplikatzeko, bai eta emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko eta haien duintasunaren errespetua indartzeko gidalerroak eta autoerregulazio-arauak ezartzeko ere».
Kazetaritza beti izango da sortzen den gizartea bezain matxista, baina kazetaritza aldatzen bada, gizartea bera aldatzen lagunduko duen palanka izan daiteke. Bitartekoak funtsezko pieza izan daitezke eta izan behar dira emakumeen eta gizonen arteko aukera-desberdintasuna murrizteko.
Gizarte zibilak erakunde publikoei eskatzen die inplika daitezela komunikabideetan genero-berdintasuna sustatzen. Helburua argia da: bere burua parametro feministetan azaltzen duen gizarte bat, gizarte bidezkoagoa izango da nahitaez.
Emakume feminista, kazetari eta komunikazioko profesionalen “M8 komunikatzaileak” plataforma independenteak 2022ko mobilizazioetan albiste matxisten behatoki bat sortzeko eskatu zuen. Emakumearen Nazioarteko Egunaren harira zabaldutako “Kazetaritza duin eta feministaren alde eta komunikabideetan ordezkaritza parekideak izatearen alde” manifestuan egin zuen. Adierazpen horretan, profesionalek eskatu zuten albiste matxisten behatoki bat sortzea, ikuspegi partzialak eta diskriminatzaileak salatzeko.
Unibertsitate publikoa eragile aktiboa da, eta arlo horretan ekarpen handia egin behar du, ez bakarrik ikerketan eta salaketan, baita berdintasuna helburu duen komunikazioa errazteko irtenbideak eskaintzen ere. Unibertsitateak zerikusia duten eragile guztien (komunikabideak, kazetariak, erakunde publikoak…) lotura izan nahi du prestakuntza eta ikerketa lanetan.
Kazetaritza Matxistaren aurkako Behatokia helburu partekatu hori lortzeko komunikazio-politika eraginkorrenak definitzeko eta sustatzeko topagune gisa sortu da. Askotariko eragileen eta helburu komun baten arteko elkargunea izan nahi du. Horregatik, hasieratik planteatu genuen proiektu hau beraiena egingo duten beste erakunde batzuk inplikatzea. Behatokiak zentzua du soilik gai bada gizarte zibilaren maila zabalak helburu partekatu batean mobilizatzeko.
- Komunikabide aliatuak
- Genero-berdintasunean inplikatutako enpresekiko akordioak
- Akordioak beste erakunde publiko batzuekin
Lantaldea
Bitartez, UPV/EHUko ikerketa taldea
www.bitartez.eus
- Angeriñe Elorriaga Illera, Ikus-entzunezko Komunikazio eta Publizitate Saileko irakasle agregatua
- Iker Merchán Mota, Kazetaritza saileko irakasle agregatua
- Amaia García Azpuru, Ekonomia Aplikatua saileko irakasle atxikia
- María Ruiz Aranguren, Kazetaritza saileko irakasle atxikia
- Reyes Prados Rodríguez, Kazetaritza saileko irakasle elkartua
- Claudia Taboada Castell, Kazetaritza saileko doktoratu aurreko ikertzailea
- Andrea Larrinaga López, Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko ikertzailea
Pikara Magazine Kazetari-Emakumeen Elkartea www.pikaramagazine.com
- María Ángeles Fernández, koordinatzailea
- Teresa Villaverde Martínez, koordinatzailea